Efedra

Het geslacht Ephedra komt met enkele tientallen verschillende soorten in zowel de oude wereld (Azië en Europa) als in de nieuwe wereld (Noord- en Zuid-Amerika) voor, maar er is een groot verschil: de variëteiten in de nieuwe wereld bevatten niet of nauwelijks werkzame stoffen. En om die werkzame stofjes gaat het natuurlijk.

Chinese efedra (Ephedra sinica) wordt al eeuwenlang toegepast in de Chinese traditionele plantengeneeskunst. Daar wordt het als een thee gedronken voor de behandeling van kwalen als astma en hooikoorts. Ook zou een aftreksel kunnen werken tegen de geslachtsziekte syfilus. In westerse landen werd die efedra vaak toegepast in vermageringscapsules. Totdat het gebruik verboden werd wegens vervelende bijwerkingen.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Ephedra, is een combinatiewoord uit het klassiek-Grieks: epi (‘op’) en hedra (‘zetel’). Die naam probeerde de groeiwijze te verklaren waarbij de stengeldelen bijna als secties bamboe op elkaar zitten. Het tweede deel, sinica, betekent ‘(afkomstig) uit China’.

De Chinese efedra bevat wel 1 tot 3 procent van zijn droog gewicht aan alkaloïden, met name efedrine en pseudo-efedrine. Dat is inderdaad behoorlijk veel. Bovendien zorgt de natuur ook nog eens voor onvoorspelbare afwijkingen en dus ligt het gevaar van overdaad alweer snel op de loer. Efedrine is een stimulant die meer noradrenaline en adrenaline in het lichaam pompt en die bootsen lichaamlichaamsreacties na die optreden in momenten van plotseling gevaar. Bovendien werkt het vaatvernauwend. Daardoor wordt je bloeddruk verhoogd (er kan immers minder bloed door je aderen) en neemt je hartslag toe (je hart moet meer moeite doen om dat bloed door je aderen te pompen). Die stimulerende werking was ook erg handig als je snel wilde afvallen: als alles in je lichaam in een hogere versnelling werkt, verbruik je meer calorieën en verlies je sneller dat overtollige gewicht.

Het vervelende was echter dat die versnelde hartslag nog wel eens kon leiden tot een ongewenste hartaanval met een behoorlijk aantal dodelijke slachtoffers tot gevolg. Nu kan het zijn dat je de kans op zo’n hartaanval op de koop toe neemt om er maar snel zomerslank uit te zien, maar het is beslist niet de enige bijwerking die het gebruik van efedra kan opleveren. Ik noem hier slechts enkele: ernstige huidaandoeningen, jeuk, irritatie, nerveuze gevoelens, duizeligheid, trillingen van de handen, hoofdpijnen, slapeloosheid, overvloedige transpiratie, overgeven en een temperatuurshuishouding die zo in de war raakt dat je oververhit kan raken.

Misschien moeten we toch maar wat meer luisteren naar de adviezen van Sonja Bakker. Die laat ons tenminste met normaal eten afvallen.