Bitterblad

Nee, bitterblad (Vernonia amygdalina) is niet de officiele Nederlandse soortnaam van deze plant. Die is er namelijk niet, maar het is de vertaling van de Engelse benaming bitter leaf. Het is een lid van de grotere margrietfamilie en komt voor als een kleine struik die een hoogte van vijf meter kan bereiken. Je kunt bitterblad aantreffen in de tropische bossen van Centraal Afrika. De bladeren zijn elliptisch van vorm en tot 20 centimeter lang. Zoals de naam al aangeeft zijn de bladeren enorm bitter.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam. Vernonia, vernoemt de Engelse botanicus en insectenkenner William Vernon (c. 1666-1711). Het tweede deel, amygdalina, is afkomstig van het Oudgriekse woord amygdale (ἀμυγδαλή), wat 'amandel' betekent. Het verklaart de vorm van het blad.

Bitterblad wordt in Afrika al eeuwenlang als voedsel en medicijn gebruikt. In sommige Afrikaanse gemeenschappen maken de bladeren van de plant een vast deel uit van hun dieet. De bladeren worden bereid door ze te koken in water, maar het water wordt met tussenpozen ververst totdat alle sporen van bitterheid zijn weggespoeld. Bitterblad is rijk is aan eiwitten, vitamines en minerale elementen zoals ijzer, fosfor, calcium, kalium, zink, koper, foliumzuren en citroenzuur.

De plant heeft een breed spectrum aan toepassingen in de Afrikaanse traditionele geneeskunst en wordt gebruikt bij de behandeling van een (te) groot aantal gezondheidsproblemen, waaronder koorts, malaria, buikpijn, huidinfecties zoals ringworm, acne, diabetes, kanker, slapeloosheid, hepatitis, kiespijn, geelzucht, diarree, bilharzia, longontsteking, tuberculose, beroerte, artritis, wonden, vermoeidheid en hoesten. Het wordt ook gebruikt als middel tegen infecties met parasieten, bacteriën en wormen.

De plantendelen worden op verschillende manieren geprepareerd om diverse aandoeningen te behandelen. Zo worden de wortels van de plant gestampt en gekookt met water om een afkooksel te maken voor de behandeling van maag- en darmproblemen, terwijl het afkooksel van de bladeren wordt gebruikt bij de behandeling van malaria, koorts en hoest. Een traditionele genezer kan de patiënt een specifieke dosis voorschrijven op basis van het soort en de ernst van de aandoening. In sommige gemeenschappen worden de stengels van het bittere blad gebruikt als kauwsticks voor mondhygiëne en voor het behandelen van sommige gebitsproblemen. Het sap van de bladeren kan ook worden geperst en gemengd met een kleine hoeveelheid water en tweemaal daags worden gedronken om maagklachten te behandelen.

Als we niet direct geloven wat de 'inboorlingen' (alvast excuses voor dit woord) al eeuwen weten en als 'westerlingen' slechts willen aannemen wat wetenschappelijk onderzoek heeft opgeleverd: het werkt echt tegen malaria[1].

[1] Bihonegn et al: Antimalarial activity of hydromethanolic extract and its solvent fractions of Vernonia amygdalinaleaves in mice infected with Plasmodium berghei in SAGE Open Medicine – 2019. Zie hier.