Gewone brunel

De gewone brunel (Prunella vulgaris) komt algemeen voor in Nederland en België. Deze soort is een laag-bij-de-grondse plant, waarvan de stengelbasis over de grond kruipt, her en der wortelt en vertakt. De bloeistengels richten zich op. Hij bloeit met een ingewikkelde paarse (soms roze) bloem. De gewone brunel houdt van een zonnige tot matige beschaduwde, vochtige en redelijk voedzame bodem.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Prunella, is een Latijnse verbastering van de Duitse benaming, want daar noemt men hem der Braune ('de Bruine'). Maar de gewone brunel heeft toch paarse bloemen en is helemaal niet bruin, zoals je nu terecht zult opmerken. Dat klopt, maar hij is vernoemd naar een ziektebeeld dat in Duitsland zo genoemd wordt en hier als keelabces in de medische handboeken staat. Met een extract van de gewone brunel moest je gorgelen om de keelklachten de verzachten. Overigens is de naam 'brunel' zelf ook al verwant aan der Braune. Zelfs in Engelstalige landen noemen ze hem brownwort ('bruinwortel'). Het tweede deel, vulgaris, kunnen we herleiden tot het Latijnse vulgus, wat ooit 'het gewone volk' heeft betekend. Tegenwoordig betekent 'vulgair' zoiets als 'ordinair'.

De gewone brunel is eetbaar en kan toegepast worden in salades, soepen, stoofpotjes en zelfs worden gekookt als groente. In de traditionele Chinese medicijnkast kun je hem ook aantreffen onder de naam xia ku cao. Daar gebruiken ze de wortel voor de behandeling van duizeligheid, rode ogen (conjunctivitis), droge hoest, eczeem (dermatitis) en puisten. Hij wordt dus voornamelijk ingezet als ontstekingsremmer en dus rijst de vraag of de gewone brunel die activiteit ook daadwerkelijk bezit.

Omdat wetenschappers zeer nieuwsgierig zijn hebben ze de gewone brunel maar eens goed onderzocht. Het bleek uit verschillende onderzoeken dat deze plant inderdaad allerhande inhoudsstofjes in zich herbergt die biologisch actief blijken te zijn. Zo lijken ze antibacteriële, immunosuppressieve, kankerbestrijdende, hart- en bloedvaten beschermende, anti-allergene en ontstekingsremmende eigenschappen te hebben[1].

Moet je nu direct een weiland induiken om de gewone brunel te plukken als je last van een ontsteking hebt? Welnee. Dat een plant een ontstekingsremmende activiteit heeft wil natuurlijk niet zeggen dat het beter werkt dan een antibioticakuur die je husarts heeft voorgeschreven. Maar het kan zeker geen kwaad om vanaf nu af en toe wat bladeren van de gewone brunel te plukken en aan je salade toe te voegen. Wel even goed afwassen, want door de mileuvervuiling is de natuur immers vies geworden.

Daarom kun je misschien beter even bij een goede toko langsgaan om daar je gewone brunel te kopen.



[1] Mir et al: Prunella vulgaris L: Critical Pharmacological, Expository Traditional Uses and Extensive Phytochemistry: A Review in Current Drug Discovery Technologies - 2022