Maltezer kruis

Het Maltezer kruis (Tribulus terrestris) komt van nature voor in het zuiden van Europa, het zuiden van Azië, en noordelijk Afrika. Als het een vogel geweest zou zijn, zou men het Maltezer kruis in Nederland een dwaalgast kunnen noemen.

Het is een kruidachtige plant die zich met een lange penwortel in soms zanderige bodems weet te handhaven. De plant is goed bestand tegen droge omstandigheden op plekken waar andere soorten maar moeilijk kunnen overleven. Op zonnige plekjes is het Maltezer kruis een liggende plant, maar in de schaduw of tussen wat grotere planten durft de soort het aan om omhoog te kijken. De stelen en bladeren zijn dicht behaard. Deze soort bloeit met citroengele bloemen met vijf bloemblaadjes, een vorm die sterk doet denken aan het Maltezer kruis. Na de bloei ontstaat een harde vrucht met twee tot vier scherpe stekels. Die stekels doen weer denken aan de hoorns van geiten of stieren, wat weer aanleiding heeft gegeven voor diverse plaatselijke benamingen. Ze zijn overigens scherp en sterk genoeg om fietsbanden te doorboren. De stekels blijven uiteraard ook hangen in de hoeven of vacht van grazende dieren (of schoeisel van wandelende mensen). Een handig hulpmiddel om je zaden over grote afstanden te verspreiden.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Tribulus, is van Latijnse herkomst, waar met de tribulos ooit een soort verdedigingswapen werd aangeduid die hier nu nog bekend is als de kraaienpoot. Dat wapen wordt af en toe door criminelen uit hun vluchtauto gegooid om de banden van achtervolgende politiewagens te vernielen. Het tweede deel, terrestris, is ook Latijn, waar terra 'land' of 'aarde' betekent.

Op internet zijn tientallen verkopers actief om potjes met Maltezer kruis te verkopen. Gelovigen slikken soms al jarenlang dagelijks een capsule met daarin verpoederd Maltezer kruis. Ze denken dat het extract het atletisch vermogen van het lichaam verhoogt, dat je er beter van kunt bodybuilden, dat het kan helpen bij hartproblemen en zou werken bij problemen met de bloedcirculatie. Bovendien zou het enige sexuele (ik weet het, het is ouderwets geschreven) zaken kunnen verhelpen.

Het zal de lezer van deze column niet verbazen dat er maar weinig wetenschappelijk onderzoek is verricht naar de potentiële werking van een preparaat met het Maltezer kruis. Dierproeven lijken aan te tonen dat het gebruik kan leiden tot problemen bij de ontwikkeling van de foetus[1]. Gebruik het dus niet als je zwanger wilt worden, zwanger bent of borstvoeding geeft. Bij mannen bestaan er aanwijzingen dat er een verband is tussen het Maltezer kruis en prostaatproblemen.

[1] Walker et al: Some effects of feeding Tribulus terrestris, Ipomoea lonchophylla and the seed of Abelmoschus ficulneus on fetal development and the outcome of pregnancy in sheep in Reproduction, Fertility and Development – 1992