Roze maagdenpalm

De roze maagdenpalm (Catharanthus roseus) is endemisch op Madagaskar, het eiland dat je in het Zuidoosten van Afrika in de Indische Oceaan op een kaart terug kunt vinden. Endemisch betekent dat het alleen op dat eiland inheems is en nergens anders.
[Image: Biswarup Gangulyb - Roze maagdenpalm]

Deze soort is een wat kruidachtig gewas van maximaal een meter hoog. De ovale bladeren zijn glanzend groen. Bloeien doet de roze maagdenpalm met witte tot donkerroze bloemen die een nog dieper gekleurd hart hebben. Je snapt dat dit een leuk plantje is voor op de vensterbank en daardoor wordt de roze maagdenpalm overal gekweekt en bestaan er intussen vele cultivars met rode, paarse, donkerroze of zelfs tweekleurige bloemen. Elders op de aardbol, waar zo'n beetje dezelfde klimatologische omstandigheden heersen als op Madagaskar is de roze maagdenpalm aangeplant om tuinen te verfraaien. Daaruit is hij natuurlijk ontsnapt en is in Midden-Amerika en Australië verwilderd.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Catharanthus, is een combinatiewoord uit het Oudgrieks, waar katharós (καθαρός) 'schoon' of 'puur' betekende en ánthos (ἄνθος) 'bloem'. Het verklaart de prachtige bloemen van dit geslacht. Het tweede deel, roseus, is afgeleid van het Oudgriekse rhódon (ῥόδον), wat 'roos' betekent, maar hier in de zin van 'rooskleurig'.

De roze maagdenpalm werd al millennia geleden toegepast als medicijn. De eerste meldingen vinden we terug in het spijkerschrift in wat men toen Mesopotamië ('tussen de rivieren') noemde, maar nu Irak is. In het oude China werd de plant voor vele kwalen voorgeschreven. Ook de Ayurveda, de Indiase kwakzalversgeneeskunst, maakt nog steeds dankbaar gebruik van de roze maagdenpalm.

Bewijs, zo hoor ik je vragen, waar is het bewijs voor de werkzaamheid. Welnu, dat vroegen onderzoekers zich ook al jaren geleden af en legden de roze maagdenpalm op de pijnbank van een wetenschappelijke onderzoek naar diabetes. Ze ontdekten inderdaad een alkaloïde, vincoline, die (in een muis) de insuline afscheiding stimuleerde. Maar tot hun verbazing isoleerden ze ook een aantal alkaloïden uit de roze maagdenpalm, waaronder vinblastine en vincristine. Die stofjes bleken onwerkzaam te zijn bij de behandeling van diabetes, maar een potente werkzaamheid te hebben bij diverse kankersoorten. Intussen worden beide alkaloïden ingezet bij chemokuren ter behandeling van diverse soorten vergevorderde kanker.

Maar, omdat het zulke krachtige alkaloïden zijn, hoeft een roze maagdenpalm er maar een zeer kleine hoeveelheid van aan te maken om de vraatzucht van planteneters te beteugelen. Het gevolg daarvan is duidelijk: op Madagaskar is deze extreem giftige plant met uitsterven bedreigd. De wetenschap is intussen druk doende om die stofjes verder te verbeteren door ze in een laboratorium na te maken.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten