Kleine Pimpernel

In 1905 verscheen een boek dat Barones Orczy beroemd zou maken, ‘De Rode Pimpernel’. Het boek verhaalde over de avonturen van een aristocratische Engelse spion, Sir Percy Blakeney, die in de tijd van de Franse revolutie (1789–1799) edellieden uit handen van het muitende Franse gepeupel probeerde te houden. Maar de rode pimpernel (sanguisorba officinalis) is ook een plant en het is één van de weinige planten in Noord-Europa met scharlakenrode bloemen.

Die beroemde rode pimpernel heeft een wat onderbelicht gebleven kleiner familielid. De kleine pimpernel (Sanguisorba minor) is een tot 90 centimeter hoog opgroeiende voorzomerbloeier met een behaarde steel. De blaadjes hebben rossige deelblaadjes, die hoogstens twee centimeter lang worden. Deze plant bloeit met groenige bloemen. Deze soort is inheems in grote delen van Europa, Noordwest-Afrika en westelijk Azië.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Sanguisorba, is een combinatiewoord uit het Latijn: sanguis is 'bloed' en sorbere is 'absorberen. Samen is dat natuurlijk 'bloedabsorberend' en inderdaad is dat één van de effecten die men vroeger toedacht aan het gebruik van dit kruid. Het tweede deel, minor, betekent uiteraard '(de) kleinere'.

Hoewel de kleine pimpernel precies dezelfde medische toepassingen heeft als zijn groete broer, werd hij in vroeger tijden voornamelijk ingezet als keukenkruid. In enkele regionale keukens van Europa wordt de kleine pimpernel nog steeds toegepast als ingredient is salades en dressings. Het heeft een smaak die beschreven wordt als 'neigend naar komkommer'. Veel oude recepten vinden dat je munt eenvoudig door kleine pimpernel kunt vervangen. Alleen de jonge blaadjes worden gebruikt, want als die blaadjes ouder worden, krijgen ze een meer bittere smaak.

De kleine pimpernel werd ooit zo'n belangrijk belangrijk keukenkruid geacht dat hij als zaad mee werd genomen door de eerste Engelse kolonisten die zich in Noord-Amerika wilden vestigen. Die pilgrim fathers bestonden uit een paar families die in 1607 vanuit Engeland de wijk hadden genomen naar Nederland vanwege de 'politieke situatie'. Daarmee werd bedoeld dat ze in Engeland niet meer hun superstrenge vorm van geloof mochten uitoefenen. Maar in Nederland bleken de zeden weer te losjes voor hun smaak en dus besloten ze in 1617 de noordoostelijke kuststreek van de latere USA maar hun eigen gemeenschap te stichten. De eerste strenge winter werd hun bijna fataal en de overlevenden moesten door de Indianen gered worden.

De oorsprong van de naam 'pimpernel' heeft men ook weten te verklaren. De naam komt vermoedelijk vanuit het oud-Franse woord piperinus dat in de Middeleeuwen zoiets als 'peperachtig' betekent omdat de vruchten op peperkorrels lijken.