Eeuwiglevenkruid

De wetenschappelijke naam is Gynostemma pentaphyllum, maar in China noemt men dit kruid 绞股蓝, uitgesproken als jiaogulan. Als we dit letterlijk naar het Nederlands vertalen dan zouden we deze soort eigenlijk 'kronkelende blauwe plant' moeten noemen. Dat is uiteraard geen naam waarmee de commercie aan de haal kan gaan en daarom heeft men besloten om de benaming eeuwiglevenkruid te gaan gebruiken. Google eens op die naam en je zult het effect van die beslissing zien: vele webshops en drogisterijen verkopen extracten van het eeuwiglevenkruid aan lichtgelovige consumenten die vergeten zijn hun eigen onderzoek te doen. Zullen we dat vanaf nu 'zonderzoek' gaan noemen?

Het eeuwiglevenkruid is een klimmende liaan uit de komkommerfamilie (Cucurbitaceae) die in Zuidoost-China, Japan en Thailand in het wild voorkomt. De bladeren groeien gewoonlijk in groepjes van vijf. Na de bloei ontstaat er een kleine paarse, maar oneetbare pompoen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Gynostemma, is een combinatiewoord uit het Oudgrieks, waar gune (γυνή) 'vrouw' betekent (denk aan gynaecoloog) en stemma (στέμμᾰ) '(rouw)krans'. De plant komt voor in een mannelijke en vrouwelijke versie. Het tweede deel, pentaphyllum, is ook al zo'n Oudgrieks combinatie woord: penta (πέντε) is 'vijf' en phyllon (φύλλοή) is 'blad'. Het verklaart de groepsvorming van de bladeren.

Waarom denkt men dat deze plant ons het eeuwige leven zal schenken? De eerste keer dat we de soort tegenkomen is gedurende de Ming-dynastie (1368-1644) toen het nog in het wild werd geoogst voor voedsel.

Bewoners van de bergachtige Zuid-Chinese provincies Guizhou, Guangxi en Sichuan gebruikten het blad als vervanging van groene thee. Uit een Chinese volkstelling in de jaren zeventig bleek dat er in de genoemde regio's een hoog percentage gezonde honderdjarigen woonden. Natuurlijk werd er gezocht naar de mogelijke oorzaken van die score en men kwam uit bij de 'kronkelende blauwe plant'. Nu, jaren van onderzoek later, bestaat er nog nauwelijks hard wetenschappelijk bewijs voor de mogelijke werkzaamheid. Als we alle onderzoeken op een hoop gooien dan kunnen we stellen dat de plant mogelijk effectief is bij diabetes (het drinken van eeuwiglevenkruidthee lijkt de bloedsuikerspiegel te kunnen verlagen en de gevoeligheid van het lichaam voor de effecten van insuline bij mensen met diabetes te verbeteren). Maar dat effect komt mogelijk ook door de natuurlijke zoete smaak van de blaadjes. Daardoor doe je automatisch wat minder suiker in je thee en dat is weer goed voor mensen met diabetes[1]. Het kruid was in de jaren 70 van de vorige eeuw zelfs onderwerp van onderzoek door Japanners, die een vervanging van suiker zochten. Die strijd werd gewonnen door stevia.

Maar er zitten ook vervelende giftige stofjes in dit kruid verborgen. Eén van die stofjes is in verband gebracht met mogelijke geboortedefecten. Gebruik het dus niet tijdens de zwangerschap.

[1] Wang et al: Anti-diabetic activity evaluation of a polysaccharide extracted from Gynostemma pentaphyllum in International Journal of Biological Macromolecules - 2019