Mirre

Mirre is een welriekende gomhars die op dezelfde manier uit bomen wordt geoogst als bijvoorbeeld latex (rubber), ahornstroop of mastiek. Dat deze hars plezierig geurt was al vroeg bekend in het Midden-Oosten en de Bijbel meldt ons in Spreuken 7:17 'Ik heb mijn leger met mirre, aloë en kaneel welriekende gemaakt.' Kennelijk hield de veldheer niets van zwetende en ongewassen soldaten. Nog veel eerder was mirre in gebruik bij het mummificeren van farao's in het oude Egypte.

De mirre wordt gewonnen uit een aantal soorten bomen, die allen tot dezelfde familie behoren. De meest bekende is de gewone mirre of Afrikaanse mirre (Commiphora myrrha), een grote struik (of kleine boom) die tot een meter of vijf kan opgroeien. De soort leeft in noordoostelijke delen van Afrika en het zuiden van het Arabische schiereiland (Jemen, Oman). Mirre houdt dus kennelijk van een droge omgeving. De soort beschermt zich tegen vraat door zich te wapen met vervaarlijke doornen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Commiphora, is een combinatiewoord uit het Oudgrieks, waar kommi (κόμμι) 'gom' betekende en phoros (φόρος) zoiets als '(in zich) dragend'. Samen is dat natuurlijk 'gom (in zich) dragend)'. Het tweede deel, myrrha, betekent in eerste instantie 'mirre', maar verder weg in de historie komen we in een aantal Semitische talen mor tegen, wat 'bitter' betekent.

Mirre is sinds mensenheugenis in gebruik als parfum, wierook en medicijn. Omdat mirre ook een ontsmettende werking heeft, werd het veelvuldig gebruikt bij wondverzorging. Mirre heeft bovendien een licht verdovend effect, waardoor het ook toegepast werd bij kiespijn. Beperkt wetenschappelijk onderzoek lijkt aan te tonen dat de werkzame stofjes in mirre zelfs een positief effect kunnen hebben op bepaalde vormen van kanker. In Afrika wordt mirre met enig succes gebruikt bij de bestrijding van inwendige parasieten, zoals wormpjes en de malariaveroorzaker Plasmodium falciparum. Verder wordt geclaimd dat mirre kan helpen bij zweren, indigestie, hoesten, verkoudheid en pijn bij artritis.

Gemixt met wijn of posca (een soort 'armeluis wijn', gemaakt van water met verzuurde wijn ofwel azijn en kruiden) werd mirre tegelijkertijd voor zowel verhoging van de feestvreugde als verlaging van allerhande pijntjes gewaardeerd.

Mirre was vroeger, net zoals vele andere exotische specerijen, behoorlijk prijzig. Geen wonder dat de drie wijzen goud, wierook en mirre meenamen om de zojuist geboren Jezus te eren. Het waren cadeautjes fit for a king. Uiteraard staat in de Bijbel in plaats van mirre (foutief) 'frankincense', een woord dat uit het Oud-Frans geleend is: franc encens ('edele wierook').

Ondanks diens zeldzaamheid en hoge kostprijs wordt mirre tegenwoordig nog altijd uit 'het wild' geoogst. Tot op heden is men er niet in geslaagd om plantages met de mirre aan te leggen. Dat zou wel een idee zijn, want de gebieden, waar de soort groeit zijn niet echt het toonbeeld van verdraagzaamheid.