Heilige Basilicum

De heilige basilicum (Ocimum tenuiflorum) is een aromatische vaste plant in de grote lipbloemenfamilie (Lamiaceae), waartoe ook keukenkruiden als tijm, munt, marjolein, salie en rozemarijn behoren. Deze soort is inheems in India, maar wordt overal in tropisch Zuidoost-Azië geteeld.

Heilige basilicum is een rechtopstaande, veel vertakte struik met harige stengels. In hoogte varieert hij van 30 tot 60 centimeter. De licht getande ovale bladeren zijn tot vijf centimeter lang en zijn groen of paars van kleur. Die bladeren zijn sterk geurend. De paarsachtige bloemen vormen langwerpige trossen.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Ocimum, is afkomstig van het Oudgriekse woord ósdō (ὄσδω) dat 'geuren' of 'rieken' betekent en duidt op een serie aromatische planten (zoals munt) die zich tot deze familie kunnen rekenen. Het tweede deel, tenuiflorum, is een combinatiewoord van het Oudgriekse teínō (τείνω), wat 'uitgerekt' betekent en phúllon (φύλλον), wat 'bloem' of 'bloesem' betekent. Het beschrijft de langgerekte bloemvorm van deze soort.

In diens thuislanden wordt de heilige basilicum tulsi genoemd en wordt ingezet voor zowel culinaire, medicinale als religieuze doeleinden. Tulsi is zelfs een heilige plant voor de Hindoes en wordt aanbeden als de avatar van de god Lakshmi. Dat is de vorm die deze god aanneemt als hij op aarde verschijnt. Als gevolg van dit geloof wordt de heilige basilicum veel in tuinen van Hindoestanen aangeplant. Niemand kan toch bezwaar maken tegen die heerlijk geurende planten in een tuin?

In het kwakzalversgeloof Ayurveda wordt de heilige basilicum uiteraard ook ingezet tegen allerhande kwalen. Een 'onderzoek' in het Indiase 'vakblad' Journal of Ayurveda and Integrative Medicine komt ruimte tekort om de kwalen te benoemen waartegen de heilige basilicum werkzaam zou zijn[1]. Zo zou het plantje organen en weefsels beschermen tegen chemische stress door industriële verontreinigende stoffen en zware metalen, helpen tegen fysieke stress door langdurige fysieke inspanning, ischemie (onvoldoende doorbloeding), en blootstelling aan kou en overmatig lawaai. Een thee van bladeren van de heilige basilicum schijnt zo rustgevend te zijn de de onderzoekers het kwalificeren als 'vloeibare yoga'.

Goedgelovige mensen in het westen willen de heilige basilicum nog wel eens inzetten voor een detox, al vergeten die mensen altijd gemakshalve dat we daar al een heel orgaan voor bezitten: een lever.

Dat de essentiële olie van de heilige basilicum wat potente stofjes bevat is niet te ontkennen, want de gedroogde blaadjes worden in Zuidoost-Azië ingezet als insectenwerend middel.

[1] Cohen: Tulsi – Ocimum sanctum: A herb for all reasons in Journal of Ayurveda and Integrative Medicine – 2014. Zie hier.