Rattenstaart

In Engelstalige landen gaat de Cayenne vervain (Stachytarpheta cayennensis), gebukt onder vele namen. In Suriname wordt hij de rattenstaart genoemd. Deze soort is een tot twee meter hoog ietwat struikachtig kruid. De stengels zijn afgeplat tot vierkant. De tot 4.5 centimeter lange grof gezaagde bladeren zijn aan beide kanten behaard. De bloeiwijze is een eindstandige, tot 30 lange aar met buisvormige witte of lichtblauwe bloemen. De soort is te onderscheiden van zijn naaste verwant, de Jamaica vervain (Stachytarpheta jamaicensis), doordat die paarse bloemen heeft.
De rattenstaart is een tropisch onkruid. In Suriname komt de soort algemeen voor langs wegbermen, in tuinen en savannes. De rattenstaart is nog niet getemd, al laat men hem soms tijdens het wieden van onkruid wel staan.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Stachytarpheta, is een combinatiewoord uit het Oudgrieks, waar stákhus (στάχυς) 'aar' betekent en tárphos (τάρφος) 'struikgewas'. Het tweede deel, cayennensis, betekent '(uit) Cayenne', wat zowel de hoofdstad van Frans Guyana, het buurland van Suriname, is als de rivier waaraan die stad is gelegen.

Dit struikachtige kruid wordt in Suriname vooral voor kruidenbaden gebruikt. Bij allerhande pijntjes kookt men de twijgjes en laat men het afkooksel afkoelen om zich ermee te wassen. Een afkooksel van de plant wordt in het District Brokopondo veel gebruikt om baby’s in te baden om zo hun gezondheid te verbeteren. Het zou bij baby's werken tegen diarree, epilepsie, pijn, koorts, darmkrampen, verkoudheid, huiduitslag en ‘zuurte’. Bovendien zouden ze daardoor ze eerder beginnen te kruipen en lopen. De baby krijgt dan ook wat van het badwater te drinken.

Marronvrouwen koken de plant vaak voor genitale stoombaden. Zowel de thee als een bad van de bladeren zou helpen bij bloedarmoede, geelzucht en nierstenen. Het sap van gestampte bladeren in water doet dienst als oogdruppels. Opgewarmde of geplette bladeren worden op pijnlijke plaatsen en wonden gelegd. In het algemeen versterkt baden met een aftreksel van de rattenstaart de weerstand van het lichaam, zo menen de Marrons. Ook komt de plant terecht in magische kruidenbaden om geluk af te dwingen, kwade geesten te verdrijven en de gevolgen van fyofyo ongedaan te maken. Fyofyo is het boze oog dat onderdeel is van Winti, een traditionele Afro-Surinaamse religie. Takjes worden verbrand om gifslangen van het erf te verjagen.

Laboratoriumproeven, uitgevoerd op ratten, hebben uitgewezen dat de plant een pijnstillende, mild laxerende en maagzuurremmende werking heeft[1]. Helemaal ongelijk hadden ze daar in Suriname dus niet.

Verse planten zijn soms te koop in kruidenwinkels in de Randstad en op de markt in de Bijlmer.

[1] Mesia-Vela et al: Pharmacological study of Stachytarpheta cayennensis Vahl in rodents in Phytomedicine – 2004

Geen opmerkingen:

Een reactie posten