Mexicaanse dragon

Ach, die Afrikaantjes. Je weet wel, die leuke oranje bloemetjes die bij je opa en oma in de tuin stonden. Het grappige is natuurlijk dat het geslacht helemaal niet uit Afrika afkomstig is, maar uit Zuid-Amerika. Aan het einde van de zestiende eeuw namen Spaanse kolonisten zaadjes van deze sierplanten mee naar huis. In de botanische tuin in Leiden stonden ze al rond 1592. Er bestaan wel wat theorieën waarom Afrikaantjes zo worden genoemd, maar het bewijs ontbreekt. Omdat iedereen tegenwoordig lange tenen heeft wordt de benaming 'Afrikaantje' ook al racistisch gevonden en hebben 'wakkere' ambtenaren in Winterswijk besloten de naam in de prullenbak te gooien en te vervangen door diens wetenschappelijke naam, Tagetes.

Al eerder waren we een soortgenoot tegengekomen in deze serie. Het kakiebos of geelgroen afrikaantje (Tagetes minuta) is onder de naam huacatay een bekend keukenkruid in Zuid-Amerika. Wij noemden hem zwarte munt.

Een ander familielid is de Tagetes lucida, die inheems is in Midden-Amerika. In zijn thuisland wordt hij afwisselend perícon, yerbaniz of hierbanís genoemd. Hij is ook in het bezit van een aantal Engelse namen, waarvan we de meest gebruikte, Mexican tarragon, kunnen vertalen als Mexicaanse dragon.

Mexicaanse dragon is een vaste plant die 50 tot 70 centimeter hoog wordt en van een zonnige standplaats houdt. De bladeren zijn lansvorming en glanzend. In de nazomer bloeit hij met clusters van kleine gele bloemen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Tagetes, benoemt Tages, de Etruskische god van de onderwereld en kleinzoon van Jupiter. Hij wordt genoemd als de grondlegger van de kunst van het waarzeggen. Het tweede deel, lucida, is afkomstig van het Latijnse woord lucido, wat 'helder' of 'glanzend' betekent. Het beschrijft de glanzende bladeren.

Het plantje wordt ingezet als keukenkruid en medicinaal kruid. De bladeren van dit plantje hebben een smaak die doet denken aan die van dragon met een hint van anijs. Verse of gedroogde bladeren worden toegepast als smaakmaker in soepen en sauzen. In delen van Noord-Amerika wordt het in diverse gerechten als vervanger van dragon gebruikt. Bovendien was het een van de ingrediënten om chocolatl te maken, de pittige drank gemaakt van cacao, chilipepers en een hele serie kruiden en specerijen. Nog steeds wordt een aftreksel van de Mexicaanse dragon gebruikt om verkoudheid en diarree te behandelen.

De Mexicaanse dragon werd onder de naam Yauhtli door de Azteken als een rituele wierook gebruikt en was bovendien opgedragen aan de regengod Tlāloc. Dat zo'n gebruik ook nog een nuttige achtergrond had is minder bekend. De rook werkt namelijk insectenverdrijvend en dat was zeker handig omdat het in die contreien in de regentijd sterft van de muskieten.