Echte heemst

Oorspronkelijk stonden de wortels van de echte heemst (Althaea officinalis) in Afrika, maar de mens is de reden dat hij nu een kosmopoliet is geworden. De echte heemst is een overblijvend kruid met kruipende wortelstokken. Hij kan wel twee meter hoog worden. Dit kruid is in het bezit van fluwelig behaarde bladeren. Hij bloeit in de zomer met grote bleekroze bloemen die in kluwens staan. Heemst houdt van zon en brak. Hij komt vooral voor in een brakwatermilieu in rietmoerassen, aan slootkanten en in verruigde gebieden. Zij groeit optimaal op plekken waar vloedmerk in de vorm van dikke aanspoelselgordels is afgezet. De Zeeuwse Deltawerken, waar veel zout water in zoet water is veranderd, zorgen voor een sterke achteruitgang van de heemst.

Ooit was heemst een belangrijk cultuurgewas en de bladeren werden eerst door de Egyptenaren en later door de Romeinen als groente gegeten. Zelfs voor de wortels bestonden recepten, maar echt smaakvol waren die niet. Ze konden een gezin echter wel door tijden van schaarste helpen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Althaea, is van Oudgriekse herkomst, waar althein (ἄλθειν) 'helen' of 'beter worden' betekent. Het tweede deel, officinalis, zijn we al veel vaker tegengekomen. Het is Latijns waar officium iets van ‘dienstverlenen’ betekende.

Tegenwoordig zit heemst vooral in donkere flesjes, waarvan de inhoud zou helpen tegen allerlei soorten hoest. Kijk eens op het etiket of de bijsluiter en je zult ontdekken dat heemst vaak één van de ingrediënten is. Maar werkt heemst ook écht tegen hoest?

Als we de wetenschappelijke onderzoeken doorworstelen dan valt als eerste op dat heemst wel heel erg de aandacht heeft van leden van de complementary medicine, een vakgebied dat allerhande kwakzalvers in zich weet te verenigen.

[Hoestdrank met honing en heemst]

De European Medicines Agency (EMA) heeft alle wetenschappelijke kennis verzameld en bekeken of alle medische claims wel op waarheid berusten. Eén van de taken van dat instituut is namelijk om betrouwbare informatie te verschaffen. Uit hun onderzoek blijkt dat een extract van heemst voornamelijk uit polysacchariden bestaat. Polysacchariden zijn niet meer dan koolhydraten zoals zetmeel, terwijl suikers vaak monosacchariden zijn. Wat je dus inslikt is dus niet meer dan een meervoudige suiker. De werking van die polysacchariden berust op het simpele feit dat ze als een laagje op je geïrriteerde slijmvliezen komen te liggen en daardoor hoestonderdrukkend werken.

Maar datzelfde effect is ook te bereiken met een kop thee met extra veel suiker of honing, want wat je eigenlijk koopt is een fles heel duur suikerwater.