Ananasblad

Ik weet het: niemand denkt in eerste instantie dat een ananas (Ananas comosus) een kruid of specerij kan zijn. Het is een vrucht en dat klopt, maar je kunt gemakkelijk vergeten dat een ananas meer dan een vrucht is. Als je een verse ananas in de supermarkt koopt is het eerste wat je doet het loof eraf snijden. Dat loof gooi je gewoonlijk weg. Misschien dat je nog wilt proberen een nieuwe ananasplant op te kweken en zet je hem in een potje met water.

Ananas behoort namelijk tot de grote familie der bromelia's (Bromeliaceae), waartoe ook vele sierplanten behoren. Ze zijn allemaal inheems in Zuid-Amerika.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Ananas, is door de Iberische conquistadores naar Europa gebracht. De Portugezen waren de eersten die de ananas op waarde wisten te schatten en vroegen aan de plaatselijke bevolking hoe zij die heerlijke vrucht noemden. In hun taal, het Oud Tupi, was dat nanas. Omdat ze niet precies begrepen wat die Portugezen met hun vraag bedoelden, antwoordden ze 'dat ronde ding is een nanas'. Met andere woorden: de a betekende ooit 'rond'. We kunnen het de Tupi niet meer vragen, want die zijn allemaal uitgemoord door de Portugezen. Het tweede deel, comosus, is afkomstig uit het Latijn waar het '(met) veel haar' of '(met) veel blad' betekende.

Het fruit van ananas, papaja, mango en kiwi bevatten enzymen dat eiwitten afbreekt. De wetenschap noemt deze enzymen cysteine proteasen en alle genoemde vruchten hebben hun eigen versie van dat enzym ontwikkeld. Zelfs de mens maakt zo'n enzym aan en dat heeft de naam calpaïne gekregen.

Maar behalve de vrucht bevat ook de rest van de ananasplant ook aantal van die enzymen, die men de gemeenschappelijke naam bromelaïnes heeft gegeven. Chemisch gezien zijn het vruchtbromelaïne en steelbromelaïne die maar heel weinig van elkaar verschillen.

In Zuid-Amerika hebben bewoners van dat continent ontdekt dat de bromelaïne ontstekingsremmende effecten heeft bij diverse ziektebeelden, waaronder angina pectoris, bronchitis, sinusitis, chirurgische trauma's, oppervlakkige veneuze trombose (tromboflebitis) en nierbekkenontsteking (pyelonefritis).

Natuurlijk heeft de wetenschap de werking van bromelaïne ook onderzocht, maar de uitkomsten zijn wat wisselvallig. Misschien omdat het een goedkoop medicijn kan zijn hebben farmaceutische bedrijven weinig zin om daar veel onderzoeksgeld in te steken.

Intussen is een extract van bromelaïne wel goedgekeurd voor de behandeling van diepe brandwonden. Het middel met de naam NexoBrid verwijdert dood en beschadigd weefsel, waardoor het lichaam sneller kan beginnen met de genezing en zullen er ook minder littekens ontstaan.