Rozemarijn

Rozemarijn (Rosmarinus officinalis) is een zonaanbidster en verblijft het liefst aan de kusten aan de warme Middellandse Zee. Je kan het haar nauwelijks kwalijk nemen. Als groenblijvende heester is rozemarijn, die bloeit met prachtige veelal violetkleurige bloemen, vrolijke aanwinst voor iedere Nederlandse tuin of kruidenbak. Zijn bladeren zijn leerachtig en bevatten etherische oliën, die er mede voor zorgen dat het bakken en braden van vlees sneller verloopt.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Rosmarinus, is een combinatiewoord uit het Latijn: ros betekent ‘dauw’ en marinus is via het woord mare natuurlijk ‘zee’. Omdat rozemarijn langere tijd zonder vocht kan, dachten mensen vroeger dat hij leefde van de ochtenddauw, die uit zee kwam aandrijven. Nu weten we dat zij als vetplant simpelweg weinig water nodig heeft om te overleven. Het tweede deel, officinalis, betekent, zoals we al een aantal keren eerder hebben gelezen: kantoor, maar dan in de zin van ‘daar waar je medicijnen kunt kopen’.

[Foto: Giancarlo Dessi]

Aan rozemarijn kleven al sinds mensenheugenis een behoorlijke hoeveelheid gezondheidsclaims. Van rozemarijn wordt gedacht dat ze het geheugen kan verbeteren en, mede daardoor, wordt het ook in vele culturen gebruikt bij het in leven houden van de nagedachtenis van gevallenen in oorlogen. Ook werd het kruid door nabestaanden in graven geworpen om aan te geven dat je de overledene nooit zult vergeten. Wij geloven nooit klakkeloos alles wat men sinds de oudheid voor waar heeft aangenomen en daarom heeft de wetenschap maar eens onderzoek[1] gedaan en wat bleek: je geheugen verbetert écht.

De werkzame stoffen in de bladeren van rozemarijn zorgen niet alleen voor een sneller bakproces, maar in het lichaam helpt het ook bij de vertering (Sonja Bakker zou liever ‘verbranding’ horen) van vet. Ze hebben een ontsmettende werking en zorgen voor een betere doorbloeding.

Bladeren en bloemen werden ook gebruikt als een thee om de zenuwen tot rust te brengen en zelfs die toepassing heeft de moderne wetenschap weten te onderzoeken[2]. De muizen in het laboratorium leken inderdaad een stuk minder depressief dan voorheen.

Rozemarijn behoort tot een kleine, maar verwarrende familie en heeft, afhankelijk van welke onderzoeker je gelooft, een of drie zusjes. Naast de (echte) rozemarijn, verblijft in noordelijk Afrika en zuidelijk Spanje ook de Rosmarinus eriocalyx. De Rosmarinus tomentosus en de Rosmarinus palaui zijn pas vrij recent tot deze selecte club toegetreden. Ze hebben zelfs nog geen Nederlandse naam en daar gaan we direct maar iets aan doen. Rosmarinus eriocalyx wordt dan de ‘wollige rozemarijn’, Rosmarinus tomentosus wordt de ‘dikbehaarde rozemarijn’ en de Rosmarinus palaui wordt de ‘Palau's rozemarijn’ en die is dan eervol vernoemd naar de Spaanse botanicus Antonio Palau y Dulcet (1867-1954).

Koop je Griekse rozemarijn hier.

[1] Pengelly et al: Short-term study on the effects of rosemary on cognitive function in an elderly population in Journal of Medicinal Food - 2012 
[2] Machado et al: Rosmarinus officinalis L. hydroalcoholic extract, similar to fluoxetine, reverses depressive-like behavior without altering learning deficit in olfactory bulbectomized mice in Journal of Ethnopharmacology - 2012