Foelie

Foelie is de gedroogde zaadmantel of zaadrok van de nootmuskaat (Myristica fragrans). Die zaadmantel is niet regelmatig gevormd, maar bestaat uit een soort netje rondom het eigenlijke zaad. Bij de oogst is de foelie karmozijnrood van kleur, maar na het drogen is de kleur oranje-achtig. De foelie uit Grenada is echter oranjegeel. Tijdens het drogen wordt de foelie met zout water besproeid. Een volledig stuk foelie is ongeveer drie centimeter lang en één millimeter dik. De geur en smaak zijn iets milder en verfijnder als de nootmuskaat.

De muskaatboom is inheems op de Banda-eilanden, een serie vulkanische eilanden die men tot de Molukken rekent. Tot in de 18de eeuw waren deze eilanden de enige bron van nootmuskaat en foelie, waardoor er regelmatig om het bezit van die eilanden gevochten werd. Zoals bekend was Nederland gedurende de 17de eeuw de koloniale macht die het gebied beheerste via de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC).

Tegenwoordig is de muskaatboom elders aangeplant. De boom wordt ook geteeld op Het Maleisische eiland Penang, op de Caraïbische eilanden Grenada en St. Vincent, en in de Zuid-Indische provincie Kerala.

Wat aanverwante soorten, zoals lange nootmuskaat (Myristica argenta) van Papua, de Molukse nootmuskaat (Myristica speciosa) en de Malabar nootmuskaat (Myristica malabarica) uit India, worden soms gebruikt als een wat goedkopere versie van nootmuskaat.

Het woord 'foelie' is afgeleid van het Latijnse folium, wat 'blad' of 'vlies' betekent. Het hedendaagse woord 'folie' heeft dezelfde oorsprong.

Foelie kan men toevoegen aan zowel zoete als hartige gerechten zoals vis, runderstoofpotten en bechamelsaus. Men kan foelie het best vlak voor het serveren van het gerecht toevoegen. De beste stoofvleesgerechten bevatten foelie in plaats van nootmuskaat, maar ook in soepen komt foelie het best tot zijn recht. Ook is foelie te gebruiken bij de bereiding van een omelet, in sauzen en in aardappelpuree. Zelfs de unieke smaak van cola is deels te danken aan foelie.

Minder bekend is dat uit de nootmuskaatnoot ook een nootmuskaatboter wordt gewonnen. Het is een roodbruine boterachtige substantie en smaakt naar – jawel – nootmuskaat. Ongeveer 75% van deze boter bestaat uit trimyristine, een verzadigd vet. Het kan worden toegepast als vervanger van cacaoboter, maar heeft ook toepassingen als industrieel smeermiddel.

Er bestaat geen wetenschappelijk bewijs dat foelie gezondheidsvoordelen heeft. Deze specerij kan echter wel de werking van bepaalde geneesmiddelen verstoren. Toch blijken er stofjes in te zitten die schade aan het DNA als gevolg van straling lijken te beperken[1]. Weliswaar in muizen, maar het is een begin.

[1] Checker et al: Immunomodulatory and radioprotective effects of lignans derived from fresh nutmeg mace (Myristica fragrans) in mammalian splenocytes in International Immonopharmacology – 2008