Lavendel

Keukenkruiden verstoppen zich soms in je tuin als een decoratieve tuinplant. Lavendel (Lavandula angustifolia) behoort zeker tot die categorie. Menige tuin wordt in de zomer opgefleurd door de prachtige bloemen die de lavendelplant produceert. Ze variëren van lila en violet tot neigend naar blauw, paars of zelfs paarsig zwart. Bovendien geurt de lavendel zo karakteristiek dat de hele omgeving daarvan kan meegenieten. Geen wonder dat lavendel sinds mensenheugenis in vele parfums kan worden teruggevonden.

Lavendel is inheems in de westelijke kustgebieden van de Middellandse Zee, voornamelijk de Pyreneeën en andere bergachtige gebieden in noordelijk Spanje. De combinatie van warmte en arme rotsgronden heeft ervoor gezorgd dat lavendel goed tegen droge omstandigheden kan, maar gaat verpieteren als hij te lang met zijn wortels in het water komt te staan.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Lavandula, is onderwerp van veel discussie geweest. Men denkt algemeen dat het afgeleid is van het Latijnse woord lavare, dat 'wassen' betekent en zou verklaren dat lavendel gebruikt werd om het wasgoed te geuren. Toch is op die uitleg flink wat twijfel mogelijk want het zou betekenen dat het geslacht pas een naam kreeg toen men het als hulpmiddel ging gebruiken. Apocrief noemt men zoiets. Een alternatieve verklaring is dat het is afgeleid van het Latijnse woord livere, dat 'blauwachtig' betekent. Het tweede deel, angustifolia, is een combinatiewoord uit het Latijn, waar angusta 'smal' betekent en folium 'blad' betekent. Samen verklaart het de vorm van het blad.

Lavendel wordt voornamelijk in de Provençaalse keuken gebruikt. In deze Zuid-Franse streek worden de herbes de Provence (Provençaalse kruiden) over allerlei Franse gerechten gestrooid om de geur en smaak te accentueren of juist te maskeren. De exacte samenstelling van Provençaalse kruiden staat niet vast. De basis bestaat uit tijm, majoraan, rozemarijn, bonenkruid en lavendelbloemen. Die onduidelijkheid over de precieuze samenstelling is niet verwonderlijk omdat in de vele regionale keukens in zuidelijk Europa nog steeds de kruiden worden gebruikt die ter plaatse groeien en 'in het seizoen' zijn.

Provençaalse kruiden worden van oudsher gebruikt in vleesstoofschotels en wildgerechten, in het bijzonder de gerechten die in rode wijnsaus worden gestoofd. Verder in marinades, sauzen, tomatengerechten en bij wortelgroenten. Het mengsel is ook geschikt om een mediterraan tintje aan andere gerechten te geven, bijvoorbeeld gebakken aardappels of salades.

Ook wordt thee getrokken van lavendelbloemen. Men gelooft dat het drinken van deze thee kan helpen om beter in slaap te komen en dat milde depressieve klachten daardoor kunnen verminderen[1].

[1] Chen et al: Effects of Lavender Tea on Fatigue, Depression, and Maternal-Infant Attachment in Sleep-Disturbed Postnatal Women in Worldviews on Evidence-based Nursing – 2015