Redi katoen (of rode katoen)

Redi Katoen (Gossypium barbadense) is een katoensoort die in Suriname gewaardeerd wordt om diens geneeskrachtige werking. In de wereld van het grote geld staat deze soort bekend als Extra-Long Staple (ELS) katoen. Deze plant is dus bekend omdat hij langere vezels kan opleveren dan de andere katoenplanten.

Wereldwijd zijn er een viertal commercieel aantrekkelijke katoensoorten. Naast de Redi katoen, zijn dat boomkatoen (Gossypium arboreum – inheems in India en Pakistan), Arabische katoen (Gossypium herbaceum – inheems op het Arabisch schiereiland) en behaarde katoen (Gossypium hirsutum – inheems in Centraal Amerika). Die laatste soort is goed voor 90 procent van de wereld katoenproductie.

Redi katoen is een tropische plant, die ook nog eens bestand is tegen vorst. Hij vormt een bossige struik. De plant houdt van een klamme omgevingstemperatuur met een hoge luchtvochtigheid, veel regenval en wil bovendien graag in de volle zon staan. Gedurende de bloeiperiode (in de tropen is immers geen zomer) bloeit deze soort met gele bloemen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Gossypium, komt via het oud-Griekse gossúpion (γοσσύπιον), via het Arabisch kursuf (كُرْسُف‎), uiteindelijk uit het Sanskriet, waar karpasa (कर्पास) 'katoen' betekende. Het is verwant met kapṛā (कपड़ा), wat 'doek' of 'kledingstuk' in de hindi taal betekende. Het tweede deel, barbadense, betekent '(afkomstig van) Barbados', een eiland in de Caraïbische Zee. Rond 1650 was Barbados het eerste eiland van de Britse West-Indies dat katoen naar Engeland exporteerde.

In Suriname wordt redi katoen aanbevolen bij het verminderen van overmatige menstruatie en bij klachten tijdens de menopauze. Het zou ook kunnen helpen om de urinelozing te bevorderen. Tevens heeft een extract een antibacteriële werking, waardoor het wordt ingezet als middel tegen blaasontstekingen. 

De vraag is dus of deze katoensoort echt zou kunnen werken bij bovengenoemde klachten. Net als al zijn directe familieleden bevat deze plant gossypol, een natuurlijk fenol dat dienst doet als geel pigment en als middel om insecten te weren. In China is gossypol onderzocht en getest als een voorbehoedsmiddel voor mannen, maar de bijwerkingen bleken in eerste instantie ietsjes te erg. Je kon er namelijk onvruchtbaar van worden[1]. Elders is onderzocht of het kon dienen om zwangerschappen te voorkomen. Dat leek nog zo te zijn ook[2]. En dus, lieve Surinamers, het is dus beslist geen middel om zwangerschappen op te wekken, zoals sommige warhoofden claimen.

[1] Wen et al: Zero-Order Release of Gossypol Improves Its Antifertility Effect and Reduces Its Side Effects Simultaneously in Biomacromolecules – 2018
[2] Luz et al: In vitro study of gossypol's ovarian toxicity to rodents and goats in Toxicom – 2018