Stevia

Stevia (Stevia rebaudiana) is een kleine struikachtige plant, die van oorsprong groeit in subtropische gebieden aan de oevers van moerassen, maar ook in wat grassige gebieden tot een hoogte van zo’n 700 meter. In tropische regio’s kan zelfs een hoogte van 1500 meter bereikt worden. De zoete variant van stevia treffen we echter slechts aan in een zeer beperkt gebied in het noordoostelijke deel van Paraguay en wat aangrenzende delen van het buurland Brazilië. Het stevia-plantje voelt zich daar enorm thuis in de halfdroge gebieden met een wat zanderige en vulkanische bodem van dit wat heuvelachtige terrein en het kan – mits de omstandigheden perfect zijn – een hoogte van zo’n 80 centimeter bereiken. Die perfecte omstandigheden hebben niet alleen met de goede ondergrond en temperaturen te maken, maar zeker ook met de hoeveelheid zon.

Stevia is een direct familielid van een aantal in ons land veelvuldig voorkomende plantengeslachten, zoals sla, paardebloem en zonnebloem.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Stevia, vernoemt Pedro Jaime Esteve, die zich in de geest van zijn tijd Petri Iacobi Stevii noemde. Stevii was een beroemd medicus en professor in de plantkunde aan de Universiteit van het Spaanse Valencia en hij overleed in het jaar 1556. Het tweede deel, rebaudiana, eert dokter Ovidio Rebaudi, een negentiende eeuwse Paraguayaanse chemicus, die er als eerste in slaagde de zoete bestanddelen uit het plantje te destilleren. Hij isoleerde twee soorten stoffen: de ene bleek enorm zoet en de andere bleek bitter.

Van het geslacht stevia zijn tegenwoordig ongeveer 280 verschillende (onder)soorten bekend, die een uitgebreid leefgebied hebben, wat zich uitspreidt van Zuid-Amerika, via Centraal Amerika en Mexico tot enkele zuidelijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Van die 280 verschillende soorten van de stevia plant is er slechts eentje die zo zoet smaakt.

Hoewel in de meeste boeken over stevia gezegd wordt dat de Stevia rebaudiana de enige steviavariant is die zoet is, is dit niet helemaal waar: minstens 18 andere soorten en ondersoorten bleken na onderzoek in meer of mindere mate ook zoet te zijn[1]. In een exemplaar van een Stevia rebaudiana troffen onderzoekers[2] naast stevioside ook de rebaudiosides A en C aan en in een exemplaar van de in Mexico groeiende Stevia phlebophylla werd door hen toch ook een behoorlijke hoeveelheid stevioside aangetroffen. Maar uiteraard in veel lagere concentraties dan in de Stevia rebaudiana.

Dat stevia al misschien duizenden jaren lang door de inheemse bevolking op zijn waarde werd geschat betekende echter nog niet dat de plant ook door de moderne wetenschap was ontdekt. Net zoals Columbus wordt geëerd omdat hij in 1492 Amerika ontdekte, terwijl het hele continent natuurlijk al tienduizenden jaren eerder door de aldaar wonende bevolking was ontdekt, duurde het tot het jaar 1887 totdat een Zuid-Amerikaanse botanicus het plantje voor het eerst echt en officieel voor die westerse wetenschappelijke wereld ‘ontdekte’. Moisés Santiago Bertoni (1857-1929) was een van oorsprong Italiaans-Zwitserse wetenschapper, die aan het einde van de negentiende eeuw naar Zuid-Amerika emigreerde en daar jarenlang de cultuur van de inheemse Guarani-indianen bestudeerde. Naast een heleboel andere planten, beschreef hij ook als eerste westerse wetenschapper Stevia.

Na het zaaien of afsnijden heeft de plant behoefte aan zo’n 12 uren zon per dag gedurende zo’n 40 tot 60 achtereenvolgende dagen en dat lukt het beste in gebieden, die ter hoogte van de evenaar liggen. Hoe meer zon, hoe hoger het steviolglycosidegehalte zal zijn en hoe zoeter ook de bladeren van het plantje zullen smaken.

Meer weten over stevia? Bestel het boek 'Alles over stevia' hier.

Wil je zelfs eens proberen om dit bijzondere plantje op te kweken dan kun je hier de zaadjes bestellen.

[1] Soejarto et al: Potential sweetening agents of plant origin. III. Organoleptic evaluation of Stevia leaf herbarium samples for sweetness in Journal of natural products - 1982 
[2] Kinghorn et al: A phytochemical screening procedure for sweet ent-kaurene glycosides in the genus Stevia in Journal of natural products - 1984