Fenegriek

Fenegriek (Trigonella foenum-graecum) was in ons land ooit bekend als bokshoornklaver, maar die benaming is vrijwel geheel in de vergetelheid geraakt. Het is behoorlijk lastig om fenegriek in een hokje te plaatsen, want het kan zowel beschouwd worden als een specerij (de zaden), een kruid (de gedroogde bladeren), een groente (de verse bladeren) en kiemgroente (kiemzaad). Omdat het in het Azië inheems is, zullen we het hier gemakshalve maar een specerij noemen.

Fenegriek behoort tot een groot geslacht (Fabaceae), waartoe ook voedingsgewassen als bonen en erwten toe behoren. De bladeren hebben een kruidige en ietwat bittere smaak en ruiken licht naar vers hooi en dat verklaart ook direct zowel zijn Nederlandse als wetenschappelijke naam.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Trigonella, is verwant aan het woord ‘triangel’, dat in het Latijn een vrouwelijk verkleinwoord is van het Griekse woord τρι-γωνια (tri-gonia), dat ‘driehoek’ betekent en de vorm van de bloem beschrijft als je hem zijdelings bekijkt. Het tweede deel, foenum-graecum, is een combinatiewoord uit het Latijn en betekent ‘Grieks hooi’. Het verklaart zowel de vrij intense geur van hooi als het feit dat de Romeinen de plant ooit als veevoer voor hun paarden gebruikten.

Fenegriek is inheems in Mesopotamië, het huidige Irak. Vanuit die regio heeft het gebruik zich in alle windrichtingen verspreid. In de Indische, Pakistaanse en Sri Lankaanse keukens wordt het vaak gebruikt in kerrierecepten. In het Midden-Oosten wereld wordt het toegepast om brood en gebak te kruiden, in Noord-Afrika om vlees en vis te bereiden en zelfs in ons land zijn nog er een paar toepassingen te vinden: het wordt tegenwoordig in enkele kazen toegevoegd als smaakmaker.

Hoezeer fenegriek ook geroemd wordt in een groot deel van de wereld, in ons land wordt de geur en smaak nauwelijks gewaardeerd. Mensen vinden de specerij vaak wat te bitter en denken er een ‘geitengeur’ in te ontdekken. Het moet toch wel die geur van geit zijn die mensen er van weerhoudt om deze specerij meer toe te passen, want de bitterheid kan geen belemmering zijn. Het spreekwoord luidt immers: bitter in de mond, maakt het hart gezond.

En gezond is fenegriek zeker, want het staat al millennia bekend als middel om de lactatie op te wekken bij moeders. Ook kan het toegepast worden om weeën op te wekken, al betekent dat ook dat je er voorzichtig mee moet zijn tijden de zwangerschap. Doordat fenegriek stofjes bevatten die een werking hebben die lijkt op die van oestrogeen, denken sommige vrouwen dat het borstvergrotend kan werken. Verder verlaagt de consumptie van fenegriek het risico op hartproblemen en zou het helpen om diabetes te beheersen[1].

[1] Yadav et al: Pharmacological effects of Trigonella foenum-graecum L. in health and disease in Pharmaceutical Biology - 2014