Citroenmelisse

Citroenmelisse (Melissa officinalis) is van oorsprong een bewoner van de zuidelijke streken van Europa waar hij een hoogte van zo'n anderhalve meter kan bereiken. In Nederland is hij regelmatig uit tuintjes ontsnapt, haalt hij net een halve meter aan hoogte en beschouwt men hem ondertussen als inheems. Citroenmelisse is lid van de veel grotere lipbloemigenfamilie (Lamiaceae), waartoe ook het geslacht Munt (Mentha) behoort en ook deze plant scheidt daarom een heerlijke frisse geur uit. Deze houdt het midden tussen munt en limoen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Melissa, is via het Latijn afkomstig uit het Grieks (μέλισσα) waar het woord ‘honingbij’ betekent. Dit insect zou zijn naam hebben gekregen van de nymf Melissa, die honing zou hebben ontdekt als zoetstof, maar vermoedelijk is de route omgekeerd. Honing was natuurlijk al veel langer bekend en het is zelfs terug te voeren naar het oude Egypte waar de hiëroglief /m/ ook al 'honing' betekend heeft. Het tweede deel, officinalis, is Latijns en is afgeleid van officinale, dat op zijn beurt afkomstig is van officium dat meer iets van ‘dienstverlenen’ betekende. Het Engelse woord office herinnert nog aan deze term.

[Foto: H. Zell]

De medicinale werking van citroenmelisse is al millennialang bekend. De moderne wetenschap heeft de plant maar eens op de pijnbank gelegd om te kijken of al die claims terecht waren en wat bleek? Het wás waar.

Vaak werd en wordt citroenmelisse als thee gebruikt en dan blijkt dat het een rustgevende en ontspannende werking heeft op lichaam en geest. Mede daardoor is het ook een goed middel tegen slapeloosheid. Het zorgt tevens voor verlichting bij chronische bronchitis. Citroenmelisse bevat namelijk een stofje met de naam eugenol en daarvan is bewezen dat het zowel een antibacteriële en antivirale werking heeft. Het heilzame kruid staat ook bekend als verzachtend bij maag- en darmproblemen, zoals een tegenstribbelende spijsvertering, opgeblazen gevoel, maagkrampen en het lijkt zelfs windenverdrijvend.

Maar ook insecten vinden de geur van citroenmelisse vervelend. Op zoek naar menselijke slachtoffers raken hun zintuigen in de war wanneer ze citroenmelisse ruiken. Geen wonder dat deze plant veel in insectenverdrijvende middeltjes wordt gebruikt.

Het minst bekend is de overlevering dat citroenmelisse misschien tot een lang en gezond leven kan leiden. Uit de geschiedenis zijn een aantal opmerkelijke voorbeelden bekend van mensen die dagelijks een hoeveelheid citroenmelisse dronken en een extreem hoge leeftijd bereikten. Hoewel de wetenschap voor die claim nog geen bewijs heeft gevonden, hebben de Friezen de plant toch maar in onze nationale drank Beerenburg gestopt. Je weet immers maar nooit.