Stinkende ballote

Op beschaduwde tot gematigd zonnige plaatsen, langs heggen en struweel op ruigten en verstoorde plaatsen is stinkende ballote (Ballota nigra) te vinden. Wat kalk in de ondergrond is ook een voorwaarde voor de groei van deze plant.

Deze plant is nog behoorlijk algemeen in Zuid-Limburg en in de duinen ten zuiden van Bergen aan Zee. De stinkende ballote komt oorspronkelijk uit het Mediterrrane gebied.

Het zijn tamelijk forse meerjarige planten die vanuit de wortel direct veel stengels maken. De stinkende ballote ziet er daardoor nogal bossig uit. Ook zijn de planten sterk behaard. De kleur van de bloemen is lichtpaars, maar het meest opvallende is de sterke onaangename, naar schimmel neigende netelgeur, die vooral goed te ruiken is als je wat blad tussen je vingers fijnwrijft.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Ballote, is afkomstig van het Griekse woord ballo (βάλλω), dat eigenlijk als 'aanvallen' vertaald kan worden. Denk aan het Engelse offensive dat ook 'onaangenaam' kan betekenen en de vuige geur van de plantenfamilie beschrijft. Het tweede deel, nigra, betekent uiteraard 'zwart' en duidt op de zwarte kleur van de gedroogde bladeren. In het Engels wordt de zwarte ballote black horehound genoemd, waarbij hor zoiets als 'harig' betekent en van hune wordt vrijwel overal gemeld dat de oorsprong onbekend is. In het Oud-Engels is hūne, uiteindelijk afgeleid van het Griekse woord Hounnoi, dat – jawel – 'Hun' betekent. Kennelijk dachten de Engelsen dat de Stinkende ballote net zo rook als de paardrijdende Hunnen.

De stinkende ballote wordt in verband gebracht met allerlei kwalen. De plant zou de zenuwen sterken en de balans op psychisch gebied herstellen. Het werkt rustgevend en angstwerend. Ook zou de stinkende ballote werkzaam zijn bij allerhande problemen in het spijsverteringsstelsel. Deze geneeskrachtige plant zorgt ook nog voor de galvormende en galdrijvende werking. Je kent het verhaal zo ondertussen wel: de kwakzalvers verzinnen gewoon kwalen waartegen de stinkende ballote zou werken. Het probleem is natuurlijk dat hij zo vies ruikt en smaakt dat niemand het in zijn hoofd zal halen om hem als thee of elixer te gaan innemen.

Toch heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat enkele chemische stofjes in de stinkende ballote op je brein inwerken[1]. Daarom wordt de stinkende ballote in verband gebracht met rustgevende en antidepressieve eigenschappen. Nu niet snel naar de drogist rennen om een potje te halen, want uit onderzoek is ook gebleken dat diezelfde stofjes de werking van de medicatie tegen de Ziekte van de Ziekte van Parkinson verstoren.

Dat is het grote probleem van die natuurlijke middeltjes: je weet nooit hoeveel werkzame stof erin verborgen zit.

[1] Daels-Rakotoarison et al: Neurosedative and antioxidant activities of phenylpropanoids from ballota nigra in Arzneimittelforschung - 2000