Zout

Zout (NaCl) is een mineraal dat wereldwijd gebruikt wordt als smaakmaker en als conserveermiddel (pekel). Geschiedkundigen claimen soms dat de beschaving van de mens nooit heeft kunnen beginnen zonder zout. Ik wil nog wel verder gaan door te zeggen dat de mens nooit heeft kunnen bestaan zonder zout. De bestanddelen van zout, natrium en chloride, zijn onmisbaar bij enkele lichamelijke processen. Natrium is belangrijk bij het regelen van de vochtbalans van het lichaam en is nodig voor een goede werking van de spier- en zenuwcellen. Chloor speelt ook een rol bij het handhaven van de vochtbalans.

Pas echter wel een beetje op, want je lichaam heeft maar zo'n zes gram per dag nodig om perfect te kunnen functioneren. Dat betekent echter niet dat je dagelijks zes gram zout over je eten mag strooien, want in dat eten zit gemiddeld al vier gram verstopt. Teveel zout kan leiden tot vervelende lichamelijke problemen, waaronder hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en nierziekten. Geen wonder dat steeds meer voedselproducenten het zout in hun potten, blikken en stazakken drastisch verminderen.

Het woord 'salaris' is volgens de verhalen afgeleid van het Latijnse woord voor zout (salis). Romeinse soldaten zouden soms met zout worden betaald. Dit is echter een mythe. Het enige dat gezegd kan worden is dat zout soms als een ruilmiddel bij handelstransacties werd ingezet. Vergelijk eens ghoe het Oudgriekse woord voor een salaris opsōnion was. Letterlijk is dat '(geld) voor het kopen van opson', waarbij opson (ὄψον) ‘vis', 'saus' of 'smaakmaker' betekent (of alles tegelijk bij garum). Het woord 'zout' kan in ieder geval herleid worden tot het oud-Griekse woord háls (ἅλς). Daarna raken taalkundigen als snel het spoor bijster en verzinnen dat het woord een proto-Europese bron moet hebben. Veel logischer is natuurlijk om de bron in het Midden-Oosten te zoeken en dan komen we al snel uit bij het Semitische √mlḥ - melah ('zout').

Zout is vrijwel onmisbaar in de keuken. Een snufje zout op vele gerechten maakt de smaaksensatie nét iets intenser. Het is dan ook één van de vijf basissmaken (zout, zoet, zuur, bitter, umami) die we op onze tong kunnen proeven.

Tegenwoordig proberen zweverige types ons te doen geloven dat er 'speciaal zout' bestaat dat gezonder is dan 'gewoon zout'. Geloof die mensen maar niet, want zaken als Himalayazout of Keltisch zeezout zijn gewoon 'gewoon zout' die vervuild zijn met allerhande stofjes. Je betaalt dus extra voor de vervuiling.