Groot hoefblad

Soms is de naam van een plant wel erg eenvoudig te verklaren en dat is zeker het geval bij het Groot hoefblad (Petasites hybridus). De bladeren zijn groot en hebben de vorm van een hoef. Maar dan wordt het alweer een stuk ingewikkelder omdat de plant tweehuizig is. Normaal hebben planten tegelijkertijd mannelijke en vrouwelijke bloemen en dat is voor de bestuiving door bijen handig. Bij tweehuizige planten komen die mannelijke en vrouwelijke bloemen dus op één plant voor.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Petasites, komt van het Griekse woord petannumi dat ‘verspreiden’ betekent en het verklaart het bijna woekerende groeien van zijn wortelstokken, uitlopers en taaie wortels. Het tweede deel, hybridus, is ontstaan als gevolg van een vergissing van Linneaus: omdat het Groot hoefblad immers tweehuizig is dacht hij met twee verschillende planten te maken te hebben. Die vrouwelijke vorm moest wel een hybride (‘bastaard’) zijn. Toch bleef die naam hangen want het werd de tegenwoordige soortnaam.

Grappig is dat men in Duitsland het Groot hoefblad Pestwurz (‘pestwortel’) noemt en het kennelijk herinnert aan zijn vroegere faam als middel tegen pestbuilen.

De hele plant zit boordevol pyrrolizidine alkaloïden (PA's). Het grootste slachtoffer van deze giftige stofjes is uw lever. De giftigheid uit zich vooral in een leverziekte, die 'veno-occlusieve ziekte' wordt genoemd en onomkeerbaar is. Bij dit ziektebeeld worden kleine adervertakkingen in de lever door veranderingen in het weefsel rondom die bloedvaten afgesloten. Bij ernstiger vormen treedt levercirrose (omzetting van leverweefsel in littekenweefsel) op en die kan uiteindelijk zelfs lijden tot de dood. Zelfs de regering heeft dit gevaar ingezien en het gebruik van de planten waarin die pyrrolizidine alkaloïden voorkomen wordt tegenwoordig uitdrukkelijk verboden op basis van het Warenwetbesluit Kruidenpreparaten.

Alfred Vogel was de man die zich jarenlang ten onrechte Dr. Vogel heeft genoemd en nooit aan enige universiteit heeft gestudeerd. Het bedrijf A. Vogel heeft een aantal producten op de markt waarin Groot hoefblad is verwerkt. Mag dat dan zomaar, zo zult u zich vermoedelijk afvragen? Jazeker, dat mag als er minder dan 1 µg per kg van de stof aanwezig is. Dat is dus ongeveer niets. Volgens hen helpt het innemen van het middel tegen zaken als hoofdpijn en menstruatiepijn.

En zie eens hoe ze de hoeveelheid Groot hoefblad (Petasites hybridus) op het etiket vermelden: 10%. Dan denk je toch dat het product 10% van de werkzame stof bevat? Nee, want op de productpagina staat dat maretak (Viscum album) de andere 90% is. Wat ze dus eigenlijk bedoelen en verhullen is dat  beide stofjes 100% van de werkzame bestanddelen vormen. Er wordt niet bijverteld hoeveel dat is, maar er zit in ieder geval 50% alcohol in.

Maar toch is de natuur soms ongrijpbaar omdat ondertussen onderzoek gedaan is naar het effect van het Groot hoefblad bij migraine. En wat blijkt: een extract van 75 milligram Groot hoefblad is effectiever dan een placebo[1].

[1] Lipton et al: Petasites hybridus root (butterbur) is an effective preventive treatment for migraine in Neurology – 2004