Tijm

Van tijm (Thymus vulgaris) wordt gedacht dat het rond het Middellandse Zeegebied een van de allereerste medicinaal gebruikte kruiden moet zijn geweest. Omdat tijm een antibacteriële werking heeft gebruikten de oude Egyptenaren het kruid al tijdens het balsemen van hun farao’s. Mogelijk dat ze die kennis van de nog oudere Soemeriers hadden verkregen en die wisten rond 3500 vC al van de nuttige eigenschappen van tijm.

Tijm is een laagblijvende kruidachtige plant, die soms wat houtachtig kan worden. Hij bereikt een maximale hoogte van zo’n 20 centimeter. Een takje tijm voegt een zeer herkenbaar aroma toe aan zoveel smakelijke gerechten dat het vrijwel ondoenlijk is om die allemaal op te noemen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Thymus, is afgeleid van het woord θυμός (Tumos), dat door de Griekse filosoof en botanicus Theophrastus (371-287 vC) aan de plant gegeven werd toen die bij offerandes werd gebruikt. Dat woord is verder te herleiden tot θυω (Tuo), dat ‘wierook branden’ heeft betekend. De oervorm van dat woord was θυόω (‘parfumeren’). Het tweede deel, vulgaris, betekent in het Latijn ‘gewoon’.

Van oudsher werd tijm gebruikt als een remedie tegen melancholie, depressies en algemene zwartkijkerij. Gedurende de achttiende eeuw werd tijm in allerhande middeltjes gestopt voor zenuwaandoeningen. Eentje daarvan was de baume tranquille, gebruikt voor gevallen van hysterie. Van tijm werd ook gemeend dat het een ‘breinversterker’ was en kon tevens ingezet worden om dwaasheid en gekte te voorkomen.

Dat men al millennialang wist dat de tijm een ontsmettende werking had was voor de moderne wetenschap niet voldoende bewijs en het duurde tot 1725 dat een Duitse apotheker ontdekte dat de essentiële olie van de plant inderdaad werkzaam was tegen allerhande bacteria en schimmels. Hij noemde die essentiële olie thymol.

Het feit dat tijm zo’n opmerkelijke antibacteriële werking heeft is goed nieuws voor mensen met een maagzweer. Vroeger dacht men dat een zo pijnlijke maagzweer ontstond door langdurige stress, maar tegenwoordig weet men dat in meer dan de helft van alle gevallen een maagzweer het gevolg is van een infectie met een bacterie, de Heliobacter pylori. Normaal wordt die infectie bestreden met een antibioticakuurtje, maar de angst bestaat dat penicillines over niet al te lange tijd niet meer effectief zullen zijn als gevolg van het tomeloos voorschrijven van artsen voor zinloze virale infecties. Uit onderzoek[1] blijkt dat tijm een mogelijk alternatief kan zijn voor een antibioticakuur tegen Heliobacter pylori.

Maar dat laatste is voorlopig nog toekomstmuziek. Het lijkt mij toch een goed idee om wat zaadjes aan te schaffen en een tijmplantje op te kweken. Dan kun je die smakelijke tijm heerlijk vers in je gerechten verwerken.

[1] Eftekhar et al: Anti-Helicobacter pylori activity and essential oil composition of Thymus caramanicus from Iran in Natural Producs Communication – 2009