Yerba mate

Yerba mate (Spaans) of erva mate (Portugees) zijn de droge bladeren en twijgjes van een boom uit de familie van onze hulst, de Ilex paraguariensis, waarvan een warme drank getrokken wordt, de mate. Deze boom is inheems in subtropische delen van Zuid-Amerika en wordt aangetroffen in Argentinië, zuidelijke delen van Paraguay, westelijke delen van Uruguay en Zuid-Brazilië.

Het woord yerba is een Argentijnse verbastering van het Spaanse hierba wat ‘gras’ of ‘kruid’ betekent. Traditioneel wordt de thee met een metalen rietje (de bombilla) uit een kalebas (de mate) gedronken.

De smaak van yerba mate wordt omschreven als kruidig en grassig. Het doet sommigen denken aan sterke groene thee. Als de bladeren en twijgjes in kokend water wordt getrokken wordt de thee veelal als (te) bitter ervaren. Daarom wordt geen kokend water, maar heet water aanbevolen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Ilex, was de oorspronkelijke Latijnse naam voor de steeneik (Quercus ilex), die eenzelfde soort blad heeft en met de hulst verward kon worden. Het tweede deel, paraguariensis, is ook Latijn en betekent '(uit) Paraguay'.

In Zuid-Amerika wordt yerba mate door grote delen van de bevolking gedronken en er worden vele positieve ervaringen gemeld. Natuurlijk heeft de moderne wetenschap geprobeerd vast te stellen of die claims enige grond van waarheid bevatten. Het zal niet verwonderen dat er tal van vitamines en mineralen zijn gevonden. En, omdat de boom familie van de hulst is, zijn er ook wat sporen van bittersmakende harsen en tannines aangetroffen. In sommige publicaties wordt iets te enthousiast gemeld dat in yerba mate een familielid is aangetroffen van cafeïne (uit koffie), theophylline (thee, kolanoot), theïne (uit thee) en theobromine (uit chocola), die men de naam mateïne heeft gegeven. Dat is echter beslist niet juist want in de yerba mate zit gewone caffeïne.

Chemisch gezien behoren cafeïne, theophylline en theobromine tot de xanthinen en daarvan is al langer bekend dat ze wat effecten op het lichaam hebben: het is vochtafscheidend en bloeddrukverlagend.

Van yerba mate wordt alom gemeld dat het vermoeidheid doet verminderen, concentratie doet verhogen en de geest stimuleert. Dat alles doet cafeïne ook en dus zien wetenschappers[1] geen verschil tussen het drinken van een kop koffie, een kop thee en een kop yerba mate. Die cafeïne wordt ook in verband wordt gebracht met gewichtsverlies omdat het je stofwisseling stimuleert, maar dan moet je uiteraard geen zoetstoffen gaan gebruiken.

Het is daarom een kwestie van smaak als je (af en toe) kiest voor yerba mate.

[1] Heckmann et al: Caffeine (1, 3, 7-trimethylxanthine) in foods: a comprehensive review on consumption, functionality, safety, and regulatory matters in Journal of Food Science - 2010